Ngày Xưa Kiến An

Kiến An ngày nay là một quận phía Tây Nam khu trung tâm của thành phố Hải Phòng. Vùng đất này được thiên nhiên ưu đãi có cả đô thị, đồng bằng, sông hồ và núi rừng. Trong quá khứ, năm 1888  tỉnh Hải Phòng được tách ra để thành lâp tỉnh Kiến An và thành phố Hải Phòng. Năm 1902 tỉnh đổi tên thành tỉnh Phù Liễn. Tháng 2 năm 1906 đổi lại thành tỉnh Kiến An. Đó là lý do vì sao địa danh các bức bưu ảnh dưới đây lúc ghi  Kiến An, lúc ghi Phù Liễn.

Chợ Bến Phà nằm trên bờ sông Lạch Tray, ranh giới giáp các huyện An Dương và Lê Chân

Những con thuyền từ Hải Phòng cập bến phà

Phong cảnh Kiến An với những ngôi mộ người Hoa bên đường. Một đặc điểm dễ nhận thấy là nơi đây trồng nhiều cau.

Một ngôi chùa

Kiến An nằm trong thung lũng của hai
dãy núi  Thiên Văn (tức Đẩu Sơn) và núi Cột Cờ (tức Phù Liễn). Trong ảnh là toàn cảnh thị xã Kiến An nhìn từ núi Đấu Đong. Doanh trại lính khố đỏ nằm dưới chân núi, phía xa là núi Thiên Văn, tên gọi này bắt nguồn từ đài thiên văn do người Phá xây năm 1902 trên đỉnh núi.

Núi Đấu Đong nhìn từ núi Thiên Văn

Khu trung tâm hành chính tỉnh lị.  Ảnh sắp xếp cùng hướng nhìn với bức trước.

Từ trên núi các công trình khu hành chính đượ ghi lại ở các góc chụp khác nhau

Ít nhất hai trong số ba tòa nhà trong ảnh được định danh: Tòa nhà trung tâm là Dinh thống sứ, tòa nhà bìa phải ảnh là kho bạc

Cùng một góc chụp thời gian muộn hơn. Cây cối lên cao che khuất các công trình

Dinh thống sứ

Văn phòng thống sứ

Bưu điện

Đồn cảnh binh

Phần lớn các bức bưu thiếp về Kiến An đều chụp núi Thiên Văn, nơi đặt "Sở khí tượng và
đài quan trắc trung tâm Đông Dương"

Ngôi làng dưới chân núi

Việc sửa chữa đường xá được tù nhân thi công

Núi Đẩu Sơn gắn với truyền thuyết ngọn núi cao nhất này được thiên
tinh ứng chiếu,  ban đêm thường phát ra những ánh hào quang như
ánh sao Bắc Đẩu.

Năm
1902, toàn quyền Đông Dương Paul Doumer phê chuẩn đề nghị của Giám đốc Nông
nghiệp và Thương mại M. Kapus cho xây dựng “Sở khí tượng và
đài quan trắc trung tâm Đông Dương”

P. Phrô-xơ, Giám đốc đài thiên văn Zikawei (Thượng Hải) được giao trách
nhiệm đã chọn địa điểm xây dựng đài trung tâm tại đỉnh núi Đẩu Sơn ở
độ cao 116 mét so với mặt biển.

Tới năm 1905, toàn bộ quần thể kiến trúc đồ sộ và tinh tế tại núi Phù Liễn đã hoàn thành. Trên diện tích rộng 2 ha quần thể kiến
trúc hiện đại được chia thành khu làm việc trung tâm và khu biệt thự
cho sinh hoạt. Trung tâm đài gồm 2 toà nhà lớn:
Toà chính được xây bằng đá xanh, mặt tiền có ba tầng
quay về hướng Đông với những khuôn cửa cong chạm khắc hoa văn trang
nhã.

Công trình nền móng cho cả khu đồng thời là một hệ thống bể ngầm
chứa nước đồ sộ chia thành nhiều ngăn sâu 6- 8 mét, đủ trữ nước mưa phục
vụ cho toàn đài trên đỉnh núi làm việc và sinh hoạt quanh năm. Ảnh hiện tại

Phần hậu là một tháp cao 6 tầng có cầu thang xoáy dẫn lên đỉnh tháp đặt
kính kinh vĩ dùng để hiệu chỉnh giờ cho địa phương. Vườn khí
tượng đặt sau tháp 6 tầng. Ngay từ những ngày mới thành lập, Đài Phù Liễn hàng ngày đã tổ chức thu
và phát tin bằng điện tín và vô tuyến điện tới các trạm khí tượng tại
Việt Nam, Lào, Campuchia và các đài quốc tế trong vùng Đông Nam Á,
Thái Bình Dương để lập bản đồ dự báo thời tiết, bão, gió mùa đông bắc
phục vụ tàu thủy đi lại trên biển Đông, đồng thời tích luỹ số liệu
nghiên cứu khí hậu nhằm góp phần mở mang đồn điền, trồng cây nhiệt đới. Đài Phù Liễn thời đó được tự hào sánh ngang với đài khí tượng của Mỹ đặt
tại Manila, đài khí tượng của Anh tại HongKong, đài Thượng
Hải, Trung Quốc, đài Tôkyô Nhật Bản. Ảnh hiện tại cho thấy 4 tâbgf tháp phía sau đã bị phá bỏ

Chùa Tây Sơn nằm dưới chân núi Đẩu Sơn thờ công chúa Chiêu Chinh,  người phụ nữ tài sắc, có công giúp vua cha Trần Nhân Tông chiêu mộ quân chống giặc Mông - Nguyên, giúp dân mở mang điền ấp, phát triển sản xuất.

Một ngôi chùa khác ở Kiến An

Đồng lúa và những cây đa cổ thụ quanh chùa

Liệu đây có phải là chùa Hồng Phúc tọa lạc trên sườn núi Thiên Vân, phường Bắc Sơn?

Loạt ảnh dưới đây trích từ bộ ảnh " Hai Phong Evacuation" của Howard Sochurek. Chúng được chụp trên núi Cột cờ (Phủ Liễn) vào ngày tiếp quản Hải Phòng 13/05/1955. Hướng dịch chuyển của ống kính và chuyển động của người lính da đen ở hai bức ảnh cuối cho thấy đây là buổi hạ cờ Pháp, mốc thời gian đánh dấu việc chấm dứt sự hiện diện của người Pháp trên vùng lãnh thổ phía Bắc Việt Nam.

Đọc thêm:
Núi Đấu Đong - vườn chim lớn giữa phố đông tại Trung tâm quận Kiến An